Sau đỉnh cao chói lọi với cú ăn ba lịch sử mùa giải 2019/2020, Bayern Munich đã trải qua những giai đoạn bị xem là “thất bại” tương đối theo tiêu chuẩn khắt khe của chính họ, đặc biệt là ở đấu trường UEFA Champions League và Cúp Quốc gia Đức (DFB-Pokal) trong các mùa giải kế tiếp. Những cú sảy chân này không làm lung lay vị thế thống trị Bundesliga, nhưng đã buộc ban lãnh đạo và ban huấn luyện, đặc biệt là dưới thời Julian Nagelsmann sau Hansi Flick, phải nhìn nhận lại và thực hiện những điều chỉnh chiến thuật quan trọng để duy trì sức mạnh và tìm kiếm sự trở lại mạnh mẽ hơn ở các mặt trận.
Sự trở lại của Bayern không đồng nghĩa với việc họ từ bỏ triết lý bóng đá tấn công và kiểm soát đã làm nên thương hiệu. Thay vào đó, đó là quá trình tinh chỉnh, làm mới và bổ sung các phương án chiến thuật để trở nên khó lường và hiệu quả hơn. Một trong những thay đổi đáng chú ý đầu tiên là cách tiếp cận pressing. Dưới thời Flick, Gegenpressing diễn ra với cường độ cực cao và gần như liên tục. Các HLV kế nhiệm, đặc biệt là Nagelsmann, đã tìm cách biến thể hóa lối chơi này, đôi khi áp dụng pressing tầm cao có chọn lọc hơn, tùy thuộc vào đối thủ và tình huống trận đấu, nhằm tiết kiệm thể lực và tạo ra sự bất ngờ.
Hình ảnh phân tích chiến thuật pressing tầm cao được Bayern Munich điều chỉnh sau những thất bại tương đối kể từ mùa giải 2020
Tính linh hoạt trong sơ đồ chiến thuật cũng là một điểm nhấn quan trọng trong sự thay đổi của Bayern. Nếu như 4-2-3-1 là công thức thành công gần như bất biến dưới thời Flick, thì giai đoạn sau chứng kiến sự thử nghiệm đa dạng hơn. Nagelsmann không ngần ngại sử dụng các sơ đồ với 3 hậu vệ (như 3-4-2-1 hoặc 3-5-2), các biến thể bất đối xứng khi tấn công, nhằm tối ưu hóa khả năng của từng cầu thủ và khai thác khoảng trống của đối phương. Sự linh hoạt này giúp “Hùm xám” thích ứng tốt hơn với nhiều kiểu đối thủ khác nhau, từ những đội chơi phòng ngự lùi sâu đến những đội cũng ưa thích kiểm soát bóng.
Vai trò của các cầu thủ chủ chốt cũng có sự điều chỉnh. Joshua Kimmich ngày càng khẳng định vị thế không thể thay thế ở trung tâm hàng tiền vệ, không chỉ điều tiết lối chơi mà còn là nguồn cảm hứng với những đường chuyền sáng tạo và khả năng pressing thông minh. Sự trỗi dậy mạnh mẽ của Jamal Musiala mang đến một vũ khí tấn công lợi hại ở khu vực giữa sân và hành lang trong, với kỹ thuật cá nhân điêu luyện và khả năng tạo đột biến cao. Việc thích nghi với cuộc sống không có Robert Lewandowski cũng buộc Bayern phải thay đổi cách vận hành hàng công, dựa nhiều hơn vào sự cơ động và hoán đổi vị trí của các tiền đạo, tiền vệ tấn công.
Minh họa sự linh hoạt trong sơ đồ chiến thuật và vai trò cầu thủ của Bayern Munich trong nỗ lực trở lại sau mùa 2020
Một yếu tố khác đóng góp vào sự trở lại và duy trì vị thế là khả năng thích ứng chiến thuật dựa trên đối thủ. Bayern đã cho thấy họ có thể chơi chậm lại, kiểm soát bóng chắc chắn hơn khi cần, hoặc tăng tốc độ, chơi trực diện hơn khi đối mặt với những hàng thủ được tổ chức tốt. Khả năng đọc trận đấu và đưa ra những điều chỉnh kịp thời trong trận của ban huấn luyện là rất quan trọng. Họ không còn chỉ dựa vào một bài tấn công duy nhất mà đã phát triển nhiều phương án tiếp cận khung thành đối phương.
Những thay đổi về nhân sự cũng ảnh hưởng không nhỏ đến chiến thuật. Việc bổ sung các trung vệ chất lượng như Dayot Upamecano hay Matthijs de Ligt giúp củng cố hàng thủ và tự tin hơn khi triển khai bóng từ tuyến dưới, kể cả khi chơi với hàng thủ 3 người. Sự ra đi của những công thần và sự hòa nhập của các tân binh luôn đi kèm với những điều chỉnh trong cách vận hành lối chơi chung của toàn đội, buộc ban huấn luyện phải liên tục tìm tòi và làm mới mình.
Nhìn chung, sự trở lại của Bayern Munich sau những “thất bại” tương đối không phải là một cuộc cách mạng lật đổ hoàn toàn cái cũ, mà là một quá trình tiến hóa thông minh. Họ giữ vững bản sắc cốt lõi là bóng đá tấn công và áp đặt, nhưng đồng thời trở nên linh hoạt, khó đoán và hiệu quả hơn trong cách triển khai chiến thuật. Những thay đổi trong pressing, sự đa dạng về sơ đồ, vai trò mới của các trụ cột và khả năng thích ứng tốt hơn với từng đối thủ chính là chìa khóa giúp “Hùm xám xứ Bavaria” tiếp tục duy trì vị thế thống trị ở Đức và là một thế lực đáng gờm tại châu Âu.
