Kể từ khi được Qatar Sports Investments (QSI) tiếp quản vào năm 2011, Paris Saint-Germain (PSG) đã trải qua một hành trình đầy biến động, không chỉ về mặt nhân sự với những ngôi sao hàng đầu thế giới mà còn về mặt chiến thuật. Mỗi đời huấn luyện viên lại mang đến một triết lý bóng đá khác nhau, buộc đội bóng thủ đô nước Pháp phải liên tục thích nghi và thay đổi lối chơi để hướng tới mục tiêu chinh phục danh hiệu, đặc biệt là đấu trường danh giá Champions League. Hành trình này phản ánh sự tìm kiếm không ngừng bản sắc và sự cân bằng giữa sức mạnh tấn công và sự ổn định trong phòng ngự.
Giai đoạn đầu dưới thời Carlo Ancelotti và sau đó là Laurent Blanc (2011-2016) chứng kiến sự định hình của một PSG thống trị Ligue 1. Chiến thuật chủ đạo thường xoay quanh sơ đồ 4-3-3 hoặc 4-4-2 kim cương, tận dụng tối đa khả năng của các ngôi sao tấn công như Zlatan Ibrahimović, Edinson Cavani hay Ángel Di María. Lối chơi tập trung vào việc kiểm soát bóng, áp đặt thế trận và dựa nhiều vào khoảnh khắc tỏa sáng của các cá nhân. Mặc dù thống trị giải quốc nội, PSG thời kỳ này vẫn gặp khó khăn khi đối đầu với các đối thủ lớn ở châu Âu, cho thấy sự thiếu linh hoạt và chiều sâu trong chiến thuật. Ibrahimović là trung tâm của mọi đường lên bóng, và khi anh bị khóa chặt, PSG thường trở nên bế tắc.
Sơ đồ chiến thuật PSG thời kỳ Ancelotti và Blanc, tập trung khai thác khả năng của Ibrahimovic trong việc thống trị Ligue 1.
Sự xuất hiện của Unai Emery (2016-2018) mang đến hy vọng về một PSG giàu năng lượng và biến hóa hơn. Chiến lược gia người Tây Ban Nha cố gắng áp dụng lối chơi pressing tầm cao, chuyển đổi trạng thái nhanh và đa dạng hóa các phương án tấn công. Ông thường xuyên thử nghiệm các sơ đồ khác nhau, từ 4-3-3 truyền thống đến 4-2-3-1. Tuy nhiên, việc quản lý phòng thay đồ với những cá tính lớn như Neymar và Kylian Mbappé (gia nhập năm 2017) cùng thất bại lịch sử trước Barcelona ở Champions League mùa giải 2016-2017 đã cho thấy những hạn chế trong việc xây dựng một tập thể gắn kết và bản lĩnh. Dù có những cải thiện về cường độ chơi bóng, sự ổn định và tâm lý thi đấu ở những trận cầu đỉnh cao vẫn là bài toán nan giải.
Thomas Tuchel (2018-2020) tiếp quản PSG với danh tiếng về sự linh hoạt chiến thuật. Ông thầy người Đức không ngần ngại thay đổi hệ thống thi đấu liên tục, từ 3-5-2, 4-3-3 đến 4-2-2-2, tùy thuộc vào đối thủ và tình hình nhân sự. Tuchel chú trọng vào việc kiểm soát không gian, khả năng thoát pressing và sự kết nối giữa các tuyến. Dưới thời Tuchel, PSG đã trình diễn một lối đá tấn công đa dạng và có phần thực dụng hơn, đạt đến đỉnh cao là trận chung kết Champions League mùa giải 2019-2020. Dù vậy, những mâu thuẫn với ban lãnh đạo và một số cầu thủ đã khiến ông phải ra đi. Giai đoạn này đánh dấu bước tiến lớn về mặt chiến thuật ở đấu trường châu Âu, nhưng sự thiếu ổn định nội bộ lại cản trở thành công bền vững.
Phân tích sự linh hoạt trong sơ đồ chiến thuật của PSG dưới thời Thomas Tuchel, đặc biệt là hành trình vào chung kết Champions League.
Mauricio Pochettino (2021-2022) đến với nhiệm vụ xây dựng một lối chơi pressing cường độ cao và tấn công trực diện, phát huy tối đa tốc độ của Mbappé. Sự xuất hiện của Lionel Messi vào mùa hè 2021 tạo nên bộ ba tấn công trong mơ MNM (Messi-Neymar-Mbappé). Tuy nhiên, việc kết hợp ba siêu sao này vào một hệ thống chiến thuật cân bằng giữa tấn công và phòng ngự là một thách thức lớn. PSG dưới thời Pochettino thường chơi với sơ đồ 4-3-3 hoặc 4-2-3-1, nhưng lại thiếu đi sự kết dính và cấu trúc phòng ngự vững chắc. Đội bóng phụ thuộc quá nhiều vào sự tỏa sáng cá nhân của bộ ba tấn công mà thiếu đi tính tập thể. Dù giành lại ngôi vô địch Ligue 1, thất bại ở Champions League một lần nữa cho thấy sự mong manh trong hệ thống chiến thuật.
Christophe Galtier (2022-2023) được kỳ vọng sẽ mang lại sự kỷ luật và một cấu trúc phòng ngự chặt chẽ hơn. Ông khởi đầu mùa giải với sơ đồ 3-4-1-2 (hoặc 3-4-3) nhằm tối ưu hóa khả năng của bộ ba MNM và tăng cường sự chắc chắn cho hàng thủ. Giai đoạn đầu mùa giải chứng kiến một PSG thi đấu khá ấn tượng với sự cân bằng tốt hơn. Tuy nhiên, những vấn đề về chấn thương, phong độ và sự thiếu nhất quán trong lối chơi đã khiến Galtier phải quay lại với sơ đồ 4 hậu vệ quen thuộc ở giai đoạn sau. Dù vô địch Ligue 1, PSG tiếp tục gây thất vọng ở Champions League, và triều đại của Galtier kết thúc chỉ sau một mùa giải, cho thấy áp lực thành công và bài toán chiến thuật tại Paris vẫn vô cùng phức tạp.
Đội hình PSG với bộ ba tấn công Messi, Neymar và Mbappé, nêu bật thách thức chiến thuật trong việc cân bằng công thủ dưới thời Pochettino và Galtier.
Hiện tại, dưới sự dẫn dắt của Luis Enrique (2023-nay), PSG đang bước vào một kỷ nguyên mới, đặc biệt sau sự ra đi của Messi, Neymar và sắp tới có thể là Mbappé. Enrique đang xây dựng lại đội bóng với triết lý kiểm soát bóng chặt chẽ, pressing cường độ cao ngay từ phần sân đối phương và đề cao tính tập thể. Sơ đồ 4-3-3 được sử dụng thường xuyên, nhưng với sự linh hoạt trong vai trò của các cầu thủ, đặc biệt là các tiền vệ và hậu vệ cánh dâng cao. Ông trao cơ hội cho nhiều cầu thủ trẻ và cố gắng tạo ra một lối chơi có bản sắc rõ ràng, ít phụ thuộc vào cá nhân hơn. Mùa giải đầu tiên của Enrique cho thấy những dấu hiệu tích cực trong việc định hình lại phong cách chơi, dù thách thức ở Champions League vẫn còn đó.
Nhìn lại hành trình đã qua, sự thay đổi chiến thuật của PSG qua từng mùa giải là một bức tranh phức tạp, phản ánh tham vọng khổng lồ, áp lực thành công tức thì và sự va chạm giữa triết lý của các HLV với dàn sao đắt giá. Từ việc dựa vào cá nhân đến nỗ lực xây dựng lối chơi tập thể, từ phòng ngự phản công đến kiểm soát bóng và pressing tầm cao, PSG đã thử nghiệm nhiều con đường. Việc tìm ra một công thức chiến thuật ổn định, phù hợp với cả tham vọng châu Âu lẫn đặc thù của đội bóng vẫn là một cuộc tìm kiếm không ngừng nghỉ của gã nhà giàu nước Pháp. Tương lai dưới thời Luis Enrique hứa hẹn những thay đổi sâu sắc hơn nữa trong bản sắc chiến thuật của đội chủ sân Parc des Princes.
