Công nghệ Video Hỗ trợ Trọng tài (VAR) đã trở thành một phần không thể thiếu trong bóng đá hiện đại, và Ngoại hạng Anh cũng không ngoại lệ. Kể từ khi được áp dụng chính thức vào mùa giải 2019-2020, chủ đề Premier League Và Sự Phát Triển Của Công Nghệ VAR Trong Việc Cải Thiện Trọng Tài luôn là tâm điểm của những cuộc tranh luận không hồi kết giữa người hâm mộ, chuyên gia và cả những người trong cuộc. Liệu VAR có thực sự giúp các quyết định trở nên công bằng hơn, hay chỉ làm tăng thêm sự phức tạp và gây ức chế cho môn thể thao vua? Chúng ta hãy cùng mổ xẻ vấn đề này.
VAR là gì và lịch sử ra đời tại Premier League?
VAR, viết tắt của Video Assistant Referee, là một hệ thống bao gồm các trọng tài video và công nghệ ghi hình đa góc độ, được sử dụng để hỗ trợ trọng tài chính trên sân đưa ra các quyết định quan trọng một cách chính xác hơn. Mục đích chính của VAR là sửa chữa những “sai sót rõ ràng và hiển nhiên” hoặc “bỏ lỡ tình huống nghiêm trọng” liên quan đến:
- Bàn thắng (có lỗi việt vị, phạm lỗi trước đó hay không?)
- Quyết định phạt đền (có thổi phạt đền hay không?)
- Thẻ đỏ trực tiếp (có xứng đáng nhận thẻ đỏ hay không?)
- Nhầm lẫn cầu thủ (khi trọng tài cảnh cáo hoặc truất quyền thi đấu nhầm người).
Trước khi chính thức cập bến Ngoại hạng Anh, VAR đã được thử nghiệm ở nhiều giải đấu khác nhau như A-League (Úc), MLS (Mỹ), Bundesliga (Đức), Serie A (Ý) và các giải đấu cấp quốc tế như World Cup 2018. Sau nhiều cân nhắc và các cuộc thử nghiệm tại FA Cup và Carabao Cup, các câu lạc bộ Premier League đã bỏ phiếu đồng ý áp dụng VAR từ mùa giải 2019-2020, với hy vọng giảm thiểu những sai lầm nghiêm trọng của trọng tài vốn gây nhiều bức xúc trước đó.
Phòng điều hành VAR tại Premier League nơi các trọng tài video xem lại tình huống tranh cãi
Mục tiêu và cách thức hoạt động của VAR ở Ngoại hạng Anh?
Nguyên tắc cốt lõi của VAR tại Premier League là “can thiệp tối thiểu, lợi ích tối đa”. Điều này có nghĩa là VAR chỉ vào cuộc khi có bằng chứng video rõ ràng cho thấy một sai lầm nghiêm trọng đã xảy ra. Quy trình hoạt động thường diễn ra như sau:
- Tình huống xảy ra: Một trong bốn tình huống nêu trên xảy ra trên sân.
- Kiểm tra bởi VAR: Đội ngũ VAR trong phòng điều hành (thường đặt tại Stockley Park) tự động xem xét lại mọi tình huống thuộc phạm vi can thiệp.
- Thông báo cho trọng tài chính: Nếu VAR phát hiện một sai sót rõ ràng hoặc bỏ lỡ tình huống nghiêm trọng, họ sẽ thông báo cho trọng tài chính qua tai nghe.
- Quyết định:
- Quyết định dựa trên thông tin VAR: Đối với các quyết định khách quan (ví dụ: việt vị, bóng trong/ngoài sân), trọng tài chính có thể chấp nhận thông tin từ VAR và thay đổi quyết định mà không cần xem lại màn hình.
- Xem lại tại sân (On-Field Review – OFR): Đối với các quyết định chủ quan hơn (ví dụ: phạm lỗi, thẻ đỏ), VAR sẽ đề nghị trọng tài chính ra khu vực màn hình bên ngoài sân (Referee Review Area – RRA) để tự mình xem lại tình huống quay chậm từ nhiều góc độ trước khi đưa ra quyết định cuối cùng.
Mục tiêu ban đầu rất rõ ràng: tăng cường tính công bằng và chính xác cho các quyết định then chốt, qua đó nâng cao chất lượng trận đấu và giảm thiểu tranh cãi. Tuy nhiên, thực tế Premier League và sự phát triển của công nghệ VAR trong việc cải thiện trọng tài lại phức tạp hơn nhiều.
Premier League và sự phát triển của công nghệ VAR trong việc cải thiện trọng tài: Thành công hay thất bại?
Đây là câu hỏi không dễ trả lời và thường phụ thuộc vào góc nhìn của mỗi người. VAR chắc chắn đã mang lại những thay đổi tích cực, nhưng cũng đi kèm không ít vấn đề gây tranh cãi.
Ưu điểm: Những khoảnh khắc VAR sửa sai ngoạn mục
Không thể phủ nhận VAR đã sửa chữa vô số sai lầm có thể làm thay đổi cục diện trận đấu hoặc thậm chí cả mùa giải. Những tình huống phạm lỗi rõ ràng trong vòng cấm bị bỏ qua, những bàn thắng được ghi trong tư thế việt vị mười mươi, hay những pha vào bóng thô bạo xứng đáng thẻ đỏ nhưng trọng tài không quan sát kịp… đã được VAR can thiệp và đưa ra phán quyết chính xác hơn.
- Phát hiện lỗi: VAR giúp “bắt” những lỗi kín mà trọng tài chính và các trợ lý có thể bỏ sót do góc nhìn hạn chế hoặc tốc độ trận đấu quá nhanh.
- Tăng tính công bằng: Về lý thuyết, việc có thêm một “đôi mắt” công nghệ giúp giảm thiểu yếu tố cảm tính và sai sót của con người, mang lại sự công bằng hơn cho các đội bóng. Nhiều bàn thắng không hợp lệ đã bị từ chối và các quả phạt đền xứng đáng đã được trao.
- Giảm ăn vạ: Sự hiện diện của VAR cũng phần nào khiến các cầu thủ e dè hơn trong việc thực hiện các pha ăn vạ lộ liễu để kiếm phạt đền hoặc khiến đối phương nhận thẻ.
Theo thống kê từ PGMOL (Professional Game Match Officials Limited – Cơ quan quản lý trọng tài chuyên nghiệp Anh), tỷ lệ các quyết định quan trọng đúng đắn đã tăng lên đáng kể kể từ khi VAR được áp dụng. Đó là một thành công không thể phủ nhận của Premier League và sự phát triển của công nghệ VAR trong việc cải thiện trọng tài.
Trọng tài chính Premier League đang xem lại tình huống trên màn hình VAR bên đường biên
Hạn chế và tranh cãi: Khi VAR trở thành tâm điểm chỉ trích
Bên cạnh những mặt tích cực, VAR tại Premier League cũng vấp phải vô số chỉ trích, thậm chí đôi khi còn khiến tranh cãi bùng nổ hơn cả trước kia.
- Thời gian chờ đợi: Quá trình kiểm tra VAR, đặc biệt là các tình huống phức tạp hoặc cần xem lại tại sân, thường kéo dài, làm gián đoạn nhịp độ trận đấu và giảm cảm xúc của người hâm mộ. Những khoảnh khắc ăn mừng bàn thắng bị “đóng băng” chờ VAR xác nhận đôi khi gây ức chế.
- Tính nhất quán: Đây là vấn đề gây tranh cãi nhiều nhất. Cùng một loại tình huống nhưng lại có những quyết định khác nhau từ VAR ở các trận đấu khác nhau, hoặc thậm chí trong cùng một trận đấu. Sự thiếu nhất quán trong việc xác định “sai sót rõ ràng và hiển nhiên” khiến người hâm mộ và các đội bóng cảm thấy khó hiểu và bất bình.
- Luật việt vị “milimet”: Việc kẻ vạch xác định việt vị bằng công nghệ đôi khi chỉ ra những lỗi việt vị cực kỳ nhỏ (phần nách, gót chân…), đi ngược lại tinh thần của luật là chống lại việc cầu thủ giành lợi thế không công bằng. Điều này dẫn đến nhiều bàn thắng đẹp mắt bị từ chối một cách đáng tiếc. Công nghệ việt vị bán tự động (SAOT) đang được kỳ vọng sẽ giải quyết phần nào vấn đề này trong tương lai gần.
- Ảnh hưởng đến vai trò trọng tài chính: Có ý kiến cho rằng VAR làm giảm quyền uy và sự quyết đoán của trọng tài chính trên sân, khiến họ trở nên phụ thuộc hơn vào công nghệ.
- Giao tiếp thiếu minh bạch: Quá trình ra quyết định của VAR thường không được giải thích rõ ràng cho khán giả trên sân và xem truyền hình theo thời gian thực, gây ra sự hoang mang và đồn đoán. Việc công bố các đoạn ghi âm trao đổi giữa trọng tài và VAR sau trận đấu (dù hiếm hoi) phần nào giúp cải thiện nhưng vẫn chưa đủ.
Chuyên gia bóng đá Anh Nguyễn Minh Đức, bình luận viên kỳ cựu, chia sẻ quan điểm:
“VAR là một công cụ hữu ích, không thể phủ nhận nó đã sửa nhiều sai lầm. Tuy nhiên, cách thức triển khai và áp dụng tại Premier League vẫn còn nhiều điểm cần cải thiện, đặc biệt là tính nhất quán và tốc độ ra quyết định. Premier League và sự phát triển của công nghệ VAR trong việc cải thiện trọng tài là một hành trình dài, cần sự điều chỉnh liên tục để đạt được sự cân bằng giữa công nghệ và tinh thần bóng đá.”
Tác động của VAR đến lối chơi và tâm lý cầu thủ/HLV?
Sự xuất hiện của VAR không chỉ ảnh hưởng đến các quyết định mà còn tác động đến cách các đội bóng thi đấu và tâm lý của những người tham gia trận đấu.
- Thay đổi trong phòng ngự: Hậu vệ có xu hướng cẩn trọng hơn trong các pha tắc bóng trong vòng cấm, vì biết rằng mọi va chạm đều có thể bị VAR “soi”.
- Ăn mừng dè dặt: Cầu thủ và người hâm mộ đôi khi phải kìm nén cảm xúc ăn mừng bàn thắng cho đến khi VAR xác nhận, làm giảm đi sự bùng nổ vốn có của bóng đá.
- Áp lực tâm lý: Cả cầu thủ và HLV đều phải đối mặt với áp lực từ những quyết định của VAR. Những quyết định bất lợi có thể gây ức chế, ảnh hưởng đến tinh thần thi đấu. Các HLV thường xuyên bày tỏ sự không hài lòng với VAR trong các buổi họp báo sau trận.
- Chiến thuật “câu giờ”? Đôi khi, việc kiểm tra VAR kéo dài lại vô tình trở thành khoảng thời gian “nghỉ” cho đội đang chịu ép sân, hoặc làm nguội đi sự hưng phấn của đối thủ.
Rõ ràng, VAR đã thay đổi ít nhiều trải nghiệm xem và chơi bóng đá tại Premier League, tạo ra những tác động đa chiều.
Các cầu thủ Premier League vây quanh trọng tài chờ đợi quyết định cuối cùng sau khi tham khảo VAR
Tương lai của VAR tại Premier League: Những cải tiến nào đang được mong đợi?
Trước những tranh cãi và hạn chế, Premier League và PGMOL liên tục tìm cách cải thiện việc áp dụng VAR. Một số hướng phát triển tiềm năng bao gồm:
- Công nghệ việt vị bán tự động (SAOT): Đã được thử nghiệm thành công tại World Cup 2022 và Champions League, SAOT sử dụng nhiều camera và trí tuệ nhân tạo để xác định vị trí việt vị nhanh chóng và chính xác hơn, giảm thời gian chờ đợi và tranh cãi về các lỗi việt vị “milimet”. Việc áp dụng SAOT tại Premier League được kỳ vọng sẽ là bước tiến lớn. Bạn có thể tìm hiểu thêm về các công nghệ mới trong bóng đá tại docbaothethao.com.
- Tăng cường giao tiếp: Cải thiện việc giải thích các quyết định VAR cho khán giả trên sân và xem truyền hình theo thời gian thực, có thể thông qua việc phát các đoạn giải thích ngắn gọn trên màn hình lớn hoặc thông báo từ trọng tài.
- Đào tạo và nâng cao trình độ trọng tài VAR: Đảm bảo các trọng tài VAR có sự nhất quán hơn trong việc áp dụng các tiêu chí can thiệp và đưa ra quyết định.
- Điều chỉnh ngưỡng can thiệp: Xem xét lại định nghĩa về “sai sót rõ ràng và hiển nhiên” để tránh những can thiệp không cần thiết hoặc quá chi li, giữ gìn nhịp độ và cảm xúc trận đấu.
Hành trình của Premier League và sự phát triển của công nghệ VAR trong việc cải thiện trọng tài vẫn đang tiếp diễn. Đó là một quá trình học hỏi và điều chỉnh không ngừng nghỉ.
Kết bài
Không thể phủ nhận rằng công nghệ VAR đã mang đến một sự thay đổi căn bản cho Premier League. Nó đã sửa chữa nhiều sai lầm, góp phần tăng tính chính xác cho các quyết định quan trọng. Tuy nhiên, những tranh cãi về tính nhất quán, thời gian chờ đợi và việc áp dụng luật vẫn là những thách thức lớn. Premier League và sự phát triển của công nghệ VAR trong việc cải thiện trọng tài là một câu chuyện phức tạp, nơi công nghệ cố gắng dung hòa với cảm xúc và tinh thần vốn có của bóng đá.
Việc liên tục cải tiến, lắng nghe ý kiến từ các bên liên quan và áp dụng các công nghệ mới như SAOT là rất quan trọng để VAR thực sự trở thành một công cụ hỗ trợ hiệu quả, giảm thiểu tranh cãi và nâng cao chất lượng giải đấu hấp dẫn nhất hành tinh. Còn bạn, bạn nghĩ sao về vai trò của VAR tại Premier League? Hãy chia sẻ quan điểm của mình ở phần bình luận bên dưới!
