Olympique Lyonnais, thường được gọi là Lyon, là một trong những câu lạc bộ bóng đá giàu truyền thống và thành công nhất nước Pháp. Bên cạnh những danh hiệu vang dội, đặc biệt là chuỗi 7 chức vô địch Ligue 1 liên tiếp vào đầu những năm 2000, Lyon còn được biết đến với sự linh hoạt và không ngừng phát triển về mặt chiến thuật qua các mùa giải. Hành trình chiến thuật của họ phản ánh sự thay đổi của bóng đá hiện đại, triết lý của các huấn luyện viên và sự thích nghi với lực lượng cầu thủ trong từng giai đoạn.
Giai đoạn hoàng kim của Lyon (2001-2008) dưới sự dẫn dắt của các HLV như Jacques Santini, Paul Le Guen, Gérard Houllier và Alain Perrin được xây dựng trên nền tảng sơ đồ 4-3-3 hoặc biến thể 4-2-3-1 cực kỳ hiệu quả. Sức mạnh của Lyon thời kỳ này nằm ở hàng tiền vệ cơ động, kỹ thuật và đầy sức mạnh với những cái tên như Michael Essien, Mahamadou Diarra, và đặc biệt là nhạc trưởng Juninho Pernambucano. Khả năng kiểm soát tuyến giữa, kết hợp với những pha leo biên tốc độ của các hậu vệ cánh (như Eric Abidal, Anthony Réveillère) và sự sắc bén của các tiền đạo (Sonny Anderson, Sidney Govou, Karim Benzema sau này) đã tạo nên một cỗ máy chiến thắng đáng sợ. Điểm nhấn chiến thuật độc đáo là khả năng đá phạt siêu hạng của Juninho, trở thành một vũ khí tấn công lợi hại mà mọi đối thủ phải dè chừng.
Hình ảnh đội hình Lyon ăn mừng chức vô địch Ligue 1 thập niên 2000, minh họa sự phát triển chiến thuật thành công rực rỡ giai đoạn này.
Sau khi chuỗi vô địch kết thúc, Lyon bước vào giai đoạn chuyển giao và tái thiết. Các huấn luyện viên như Claude Puel, Rémi Garde, Hubert Fournier phải đối mặt với thách thức duy trì vị thế trong bối cảnh Paris Saint-Germain nổi lên mạnh mẽ. Chiến thuật của Lyon trở nên đa dạng hơn nhưng cũng kém ổn định hơn. Giai đoạn này chứng kiến sự trỗi dậy của những tài năng trẻ từ lò đào tạo trứ danh của câu lạc bộ như Alexandre Lacazette, Nabil Fekir, Corentin Tolisso, Samuel Umtiti. Sơ đồ chiến thuật thường xoay quanh việc phát huy tối đa khả năng của các cá nhân này. Lyon thường chơi với sơ đồ 4-4-2 kim cương hoặc 4-3-1-2 để tận dụng sự sáng tạo của Fekir ở vị trí số 10 và khả năng săn bàn của Lacazette. Sự phát triển chiến thuật giai đoạn này tập trung vào việc xây dựng lối chơi xung quanh các ngôi sao cây nhà lá vườn.
Dưới thời HLV Bruno Génésio (2015-2019), Lyon thể hiện một bộ mặt tấn công hấp dẫn nhưng cũng bộc lộ những điểm yếu ở khâu phòng ngự. Génésio ưa thích sơ đồ 4-2-3-1 hoặc 4-3-3, với lối chơi kiểm soát bóng, tấn công tốc độ và dựa nhiều vào sự bùng nổ của các cầu thủ tấn công như Memphis Depay, Nabil Fekir, Bertrand Traoré. Tuy nhiên, sự thiếu cân bằng giữa công và thủ, cùng với việc đôi khi tỏ ra dễ bị bắt bài về mặt chiến thuật, đã khiến Lyon không thể cạnh tranh sòng phẳng cho chức vô địch Ligue 1, dù vẫn thường xuyên góp mặt ở cúp châu Âu và có những màn trình diễn ấn tượng. Sự linh hoạt chiến thuật được thể hiện qua việc đôi lúc chuyển sang sơ đồ 3-5-2 để tăng cường khả năng phòng ngự hoặc tạo ra sự đột biến.
Những năm gần đây, Lyon trải qua nhiều biến động trên băng ghế chỉ đạo với sự xuất hiện của Sylvinho, Rudi Garcia, Peter Bosz, Laurent Blanc và Pierre Sage. Mỗi HLV lại mang đến một triết lý và hệ thống chiến thuật khác nhau. Rudi Garcia đã thành công khi đưa Lyon vào bán kết Champions League 2019-2020 với sơ đồ 3-5-2 thực dụng, tập trung vào phòng ngự phản công. Peter Bosz cố gắng áp đặt lối chơi tấn công tổng lực, pressing tầm cao với sơ đồ 4-3-3 quen thuộc của bóng đá Hà Lan, nhưng gặp khó khăn trong việc duy trì sự ổn định và hiệu quả phòng ngự. Laurent Blanc tìm cách xây dựng lối chơi kiểm soát bóng nhưng không thành công. Sự thay đổi liên tục này cho thấy Lyon vẫn đang trong quá trình tìm kiếm một bản sắc chiến thuật ổn định và phù hợp với tham vọng của câu lạc bộ.
Nhìn chung, lịch sử phát triển chiến thuật của Lyon là một bức tranh đa dạng, phản ánh sự thăng trầm của câu lạc bộ. Từ sơ đồ 4-3-3 thống trị đầu những năm 2000, đến việc dựa vào tài năng trẻ, thử nghiệm các hệ thống 4-4-2 kim cương, 4-2-3-1, 3-5-2, và những nỗ lực áp đặt lối chơi pressing hiện đại. Dù phong cách có thay đổi, tinh thần tấn công và việc ưu tiên phát triển tài năng trẻ vẫn là những nét đặc trưng trong triết lý bóng đá của Lyon. Sự thích nghi và phát triển chiến thuật sẽ tiếp tục là yếu tố then chốt quyết định thành công của “Les Gones” trong các mùa giải tới.
