Khi Diego Simeone trở lại dẫn dắt Atletico Madrid vào tháng 12 năm 2011, ít ai ngờ rằng ông sẽ tạo nên một cuộc cách mạng thực sự, biến đội bóng thành một thế lực đáng gờm tại Tây Ban Nha và châu Âu. Nền tảng cho thành công vang dội đó chính là triết lý bóng đá đặc trưng, thường được gọi là “Cholismo”, với hạt nhân là một hệ thống phòng ngự kiên cố, kỷ luật và đầy hiệu quả. Phong cách phòng ngự của Atletico Madrid dưới thời Simeone không chỉ là chiến thuật, mà còn là bản sắc, là niềm tự hào của đội bóng áo sọc đỏ trắng.
Trọng tâm trong triết lý phòng ngự của Simeone là sự ưu tiên tuyệt đối cho cấu trúc và kỷ luật. Atletico thường vận hành với sơ đồ 4-4-2 cổ điển nhưng được biến tấu linh hoạt. Hai tuyến bốn người luôn giữ cự ly cực kỳ hợp lý, bó hẹp không gian chơi bóng của đối thủ theo cả chiều dọc lẫn chiều ngang. Các cầu thủ di chuyển đồng bộ, bịt kín mọi khoảng trống tiềm tàng và luôn duy trì sự tập trung cao độ. “Nỗ lực là không thể thương lượng” – câu nói nổi tiếng của Simeone – đã trở thành kim chỉ nam cho mọi cầu thủ trên sân.
Khác với lối chơi pressing tầm cao của nhiều đội bóng hiện đại, Atletico dưới thời Simeone thường áp dụng chiến thuật pressing tầm trung (mid-block). Họ không vội vàng lao lên áp sát khung thành đối phương mà chủ động lùi về phần sân nhà, thiết lập một khối phòng ngự vững chắc quanh khu vực giữa sân. Mục tiêu là dụ đối thủ tiến vào “vùng nguy hiểm” đã được giăng sẵn, sau đó đồng loạt gây áp lực, đoạt bóng và chuyển trạng thái sang phản công một cách chớp nhoáng. Sự chuyển đổi nhịp nhàng giữa phòng ngự và tấn công là một vũ khí lợi hại của Los Rojiblancos.
Điểm đặc biệt trong hệ thống phòng ngự của Simeone là sự kết hợp giữa phòng ngự khu vực (zonal marking) và kèm người theo tình huống (situational man-marking). Các cầu thủ chịu trách nhiệm kiểm soát không gian được phân công, nhưng sẵn sàng đeo bám quyết liệt những cá nhân nguy hiểm của đối phương khi cần thiết. Họ chủ động điều hướng lối chơi của đối thủ ra hai biên, nơi không gian hẹp hơn và dễ dàng hơn để cô lập, gây áp lực và giành lại bóng. Khả năng đọc tình huống, bọc lót và hỗ trợ lẫn nhau giữa các cầu thủ là yếu tố then chốt.
Sự thành công của phong cách phòng ngự này không thể tách rời vai trò của những cá nhân xuất sắc. Từ những trung vệ thép như Diego Godin, Miranda, Jose Gimenez đến những tiền vệ phòng ngự cần mẫn như Gabi, Tiago Mendes, Koke, Saul Niguez, tất cả đều thấm nhuần triết lý của Simeone và thực thi một cách hoàn hảo. Đặc biệt, vị trí thủ môn luôn được trấn giữ bởi những người gác đền đẳng cấp thế giới như Thibaut Courtois và sau này là Jan Oblak, người được xem là một trong những thủ thành xuất sắc nhất thế giới, đóng góp vô số pha cứu thua không tưởng.
Tuy nhiên, phong cách phòng ngự của Atletico Madrid đôi khi cũng vấp phải những chỉ trích. Một số người cho rằng lối chơi này quá thực dụng, tiêu cực và thiếu tính giải trí. Việc tập trung quá nhiều vào phòng ngự đôi khi khiến đội bóng gặp khó khăn trong việc triển khai tấn công và tạo ra sự đột biến khi đối đầu với những đối thủ chủ động chơi phòng ngự lùi sâu. Dù vậy, không thể phủ nhận hiệu quả mà nó mang lại. Hai chức vô địch La Liga, hai Europa League, hai Siêu cúp châu Âu và hai lần vào chung kết Champions League là minh chứng rõ ràng nhất cho sự thành công của triết lý Simeone.
Tinh thần chiến đấu, sự đoàn kết và ý chí không bao giờ bỏ cuộc là những yếu tố phi kỹ thuật nhưng lại vô cùng quan trọng trong hệ thống phòng ngự của Atletico. Các cầu thủ luôn ra sân với tinh thần của những chiến binh, sẵn sàng lăn xả, tranh chấp quyết liệt trong từng pha bóng. Khán đài sân Wanda Metropolitano (trước đây là Vicente Calderon) cũng tiếp thêm sức mạnh tinh thần đáng kể, tạo ra một bầu không khí rực lửa khiến mọi đối thủ phải e dè.
Tóm lại, phong cách phòng ngự của Atletico Madrid dưới thời Diego Simeone là một trường phái độc đáo và hiệu quả bậc nhất trong bóng đá hiện đại. Nó được xây dựng trên nền tảng kỷ luật chiến thuật thép, sự chặt chẽ trong cấu trúc đội hình, cường độ hoạt động cao và tinh thần chiến đấu không khoan nhượng. Dù có thể gây tranh cãi về tính thẩm mỹ, không thể phủ nhận rằng “Cholismo” đã định hình nên một Atletico Madrid mạnh mẽ, bản lĩnh và gặt hái vô số thành công, để lại dấu ấn đậm nét trong lịch sử bóng đá.
